کتاب

روایت خاموشی و فریاد در سرزمین جنگ

1. دختران خاموش در سرزمینی ویران

مریم، دختری نامشروع از طبقه‌ی فرودست، در حاشیه‌ی هرات زندگی می‌کند؛ او از کودکی با ننگ، طردشدگی و نبود عشق واقعی روبه‌روست. پدرش که خود عامل تولد اوست، از پذیرشش سر باز می‌زند. پس از مرگ مادر، در اقدامی دور از انصاف، مریم را به ازدواج با مردی بسیار مسن‌تر می‌دهد. در همان حال، افغانستان نیز درگیر آشوب و جنگ داخلی است. سرنوشت مریم، در سکوت جامعه‌ای مردسالار، چون آینه‌ای از رنج زنان افغان بازتاب می‌یابد. حسینی با نثری بی‌پیرایه، رنج فردی را با ستم جمعی گره می‌زند. در چنین جهانی، زن بودن یعنی همواره در محاصره بودن. مریم، همان ابتدای راه، خُرد می‌شود.

 

2. لیلا و طارق: عشق در دوران آتش

در کنار داستان مریم، روایت تازه‌ای با لیلا آغاز می‌شود؛ دختری زیبا، باهوش و متعلق به خانواده‌ای باسواد. در کودکی، طارق، پسر یک‌پا و شجاع، همدمش می‌شود. رابطه‌ای سرشار از عاطفه و آزادی میان این دو شکل می‌گیرد. اما جنگ، مرزها را جابه‌جا می‌کند؛ خانه‌ی لیلا بمباران می‌شود، پدر و مادرش کشته می‌شوند، و او، بی‌پناه و باردار، چاره‌ای جز ازدواج با رشید ندارد. لیلا، با وجود تمام شور زندگی، به اسارت در می‌آید. این تقابل عشق و اجبار، از نقاط پرتنش داستان است. در دل خاکستر کابل، شعله‌ای پنهان باقی می‌ماند. عشقی که خاموش نمی‌شود.

 

3. خانه‌ای که به زندان بدل شد

خانه‌ای که باید پناه باشد، برای لیلا و مریم به جهنم تبدیل می‌شود. رشید، مردی سلطه‌گر و خشن، برای تحقیر و کنترل، به خشونت بی‌وقفه متوسل می‌شود. ابتدا میان دو زن، حسادت و دشمنی جریان دارد. اما از دل دردهای مشترک، پیوندی خواهرانه شکل می‌گیرد. آن‌ها به‌جای رقابت، به اتحاد می‌رسند. خانه‌ای که نماد سلطه مردانه بود، اکنون به میدان مقاومت زنانه بدل می‌شود. خورشیدی کوچک، میان تاریکی مطلق، طلوع می‌کند. زنانی که در انزوا بزرگ شده‌اند، کنار هم معنی تازه‌ای از آزادی را می‌سازند. آن‌ها، سکوت را با هم‌آوایی می‌شکنند.

 

4. خشونت، مقاومت، رهایی

حلقه‌ی ستم روزبه‌روز تنگ‌تر می‌شود، تا جایی که رشید، لیلا را تا آستانه مرگ می‌برد. اما مریم، به اوج بلوغ انسانی‌اش می‌رسد. در اقدامی بی‌برگشت، رشید را می‌کشد تا لیلا و بچه‌ها را نجات دهد. او می‌داند که این کار، بهای سنگینی دارد، اما آن را می‌پذیرد. مریم خود را فدای رهایی دیگران می‌کند؛ او تبدیل به نمادی از قهرمانی زنانه می‌شود. مرگ او، یک تسلیم نیست؛ بلکه بیانیه‌ای علیه ستم است. حسینی، مرگ را نه پایان، که شروعی برای نجات معرفی می‌کند. او مریم را چون شهیدی بی‌نام، در تاریخ خاموش زنان می‌نشاند.

 

5. بازگشت به کابل و بازیافتن هویت

پس از مرگ مریم، لیلا به همراه طارق و کودکانش به پاکستان پناه می‌برد. اما افغانستان همچنان در دلش زنده است. پس از سقوط طالبان، تصمیم می‌گیرد به کابل بازگردد. بازگشت او، بازسازیِ نه فقط یک خانه، که یک کشور است. او در مدرسه‌ای دخترانه تدریس می‌کند، جایی که مریم را به یاد دارد. او برای فرزندانش قصه‌ می‌گوید، نه از شاهزادگان، بلکه از زنانی که بی‌صدا جنگیدند. در بازگشت، لیلا به ریشه‌اش وصل می‌شود و آینده‌ای تازه می‌سازد. بازگشت، نماد تولدی دیگر است. کابل، این‌بار نه ویرانگر، بلکه زادگاه امید می‌شود.

 

6. هزار خورشید تابان: مرثیه‌ای برای زن

عنوان رمان برگرفته از شعری از «سعدی شیرازی» است؛ شعری که در آن از تابش هزار خورشید بر دیوارهای کابل گفته می‌شود. این خورشیدها، زنانی هستند که در سکوت، روشنایی‌اند. خالد حسینی با مهارتی شاعرانه، رنج شخصی را به رنج جمعی پیوند می‌زند. مریم و لیلا، دو چهره از هزار چهره‌ی زن افغان‌اند. رمان، ستایش‌نامه‌ای است برای زنانی که دیده نمی‌شوند، اما پایه‌های زندگی‌اند. «هزار خورشید تابان»، داستان تاب‌آوری، خواهرانگی، و نجات از دل تاریکی است. کتابی که از دل خاک، نور برمی‌کشد. روایتی که شنیدن دارد، و فراموشی‌اش خیانت به انسان است.